Zachęcamy do wyszukiwania w okolicach swego miejsca zamieszkania starych drzew. Wiele z nich, mimo że osiągnęły już znaczne rozmiary, nie jest jeszcze objętych ochroną. Jednym ze sposobów ochrony drzew jest uznawanie ich za pomniki przyrody. Warto więc rozejrzeć się w okolicy domu, szkoły, miejsca pracy… Prezentujemy poradnik, który ułatwi ochronę drzew. Dzięki niemu każdy może pomóc chronić lokalną przyrodę!
1. Określenie gatunku
Pierwszym etapem jest określenie gatunku znalezionego drzewa. Najłatwiej to oczywiście zrobić przyglądając się dokładnie liściom, a także korze i pokrojowi. Na rynku księgarskim dostępnych jest wiele publikacji, które ułatwią nam rozpoznanie gatunku.
2. Dokładne pomiary
Poniżej prezentujemy tabelkę, która jest bardzo pomocna przy wyszukiwaniu pomnikowych drzew. Tabelkę opracowano dla terenu całej Polski, a więc stanowi ona tylko orientacyjną wskazówkę (podane wymiary należy traktować jako przybliżone). Często drzewa o znacznie mniejszych rozmiarach mogą dla konkretnego regionu stanowić najstarsze, największe i stąd najcenniejsze okazy. Pomiaru obwodu i średnicy drzewa dokonuje się na wysokości tak zwanej pierśnicy, czyli 130 cm od powierzchni ziemi.
Propozycje minimalnych rozmiarów drzew, kwalifikujących je do uznania
za pomnik przyrody (wg rekomendacji PTOP „Salamandra”)
Musimy się też upewnić, czy drzewo nie jest już objęte ochroną. Takie informacje można uzyskać w odpowiednich urzędach gmin oraz u wojewódzkiego konserwatora przyrody. Jeżeli drzewo nie jest pomnikiem przyrody, przystępujemy do przygotowania wniosku.
3. Przygotowanie wniosku
To najbardziej pracochłonna część naszych starań. Wniosek taki musi zawierać m.in. gatunek drzewa, jego wymiary (obwód, średnica, przybliżona wysokość itp.), stan zdrowotny drzewa oraz jak najwięcej informacji dotyczących położenia (dokładna lokalizacja, gmina, powiat, leśnictwo, obręb, numer działki i jej właściciel itp.). Podajemy też dane osoby, która sporządziła opis. Dobrze jest do takiego wniosku dołączyć zdjęcie, szkic na mapie oraz proponowaną nazwę obiektu, a gdy to możliwe – także zgodę właściciela terenu na objęcie jego drzewa ochroną w formie pomnika przyrody.
We wniosku warto zaproponować obowiązujące zakazy. Zgodnie z ustawą, w stosunku do utworzonych pomników przyrody można wprowadzić różne zakazy, np.: ich niszczenia, uszkadzania lub przekształcania, uszkadzania i zanieczyszczania gleby, wylewanie gnojowicy lub zmieniania stosunków wodnych.
4. Wniosek kierujemy do odpowiedniego urzędu
Wnioski o uznanie za pomnik przyrody mogą składać zarówno osoby prywatne (fizyczne) jak i szkoły czy stowarzyszenia. O uznaniu drzewa za pomnik decyduje rada gminy, a jeśli tego nie zrobi, decyzję taką może także podjąć wojewoda. Wnioski adresowane do rady gminy najlepiej składać do urzędu gminy (np. do wydziału ochrony środowiska), a wnioski adresowane do wojewody – do odpowiedniego wojewódzkiego konserwatora przyrody.
5. Cierpliwie czekamy…
Po złożeniu wniosku należy uzbroić się w cierpliwość. Takie sprawy niestety trwają dosyć długo. Warto co pewien czas sprawdzać w urzędzie postęp prac rejestracyjnych.